GRYPA PTAKÓW – WAŻNE INFORMACJE

GRYPA PTAKÓW jest chorobą wirusową, wywołaną przez wirusy grypy typu A, która dotyka głównie ptaki (zarówno drób jak i ptaki dzikie). Zakażenia ptaków mogą być wywoływane przez wirusy grypy wysoce zjadliwej (ang. Highly Pathogenic Avian Influenza – HPAI) np. A(H5N1)) oraz wirusy o niskiej zjadliwości (ang. Low Pathogenic Avian Influenza – LPAI). Wirusy HPAI, szczególnie podtyp H5, są szeroko rozpowszechnione wśród ptactwa dzikiego w Europie. W ostatnich latach identyfikuje się także zakażenia A(H5N1) m.in. u ssaków dzikich np. fok, niedźwiedzi, lisów, wydr oraz ssaków futerkowych na fermach hodowlanych np. lisów i norek, czy u kotów domowych.

Występowanie

Niektóre wirusy HPAI mogą powodować ciężką chorobę u ludzi, np: A(H5N1), A(H5N6) i
A(H7N9) ze śmiertelnością do 50%. Jak dotąd zakażenia ludzi wirusami HPAI są rzadkie (w praktyce ograniczone do Azji i Afryki, od 2023 r. także Ameryki). Od 2003 r. na świecie stwierdzono mniej niż 1000 przypadków zakażeń człowieka wirusami podtypu H5N1. Przypadki dotyczyły osób narażonych bezpośrednio na kontakt z zakażonym ptactwem, chorym lub martwym, albo ze skażonym wirusami środowiskiem.
Pomimo dużej liczby przypadków grypy ptaków wśród drobiu hodowlanego i dzikiego
ptactwa w UE (w tym w Polsce) jak dotąd nie zidentyfikowano w regionie UE infekcji
objawowej u ludzi. Wirusy grypy ptaków krążące wśród ptactwa w Europie są dobrze zaadaptowane do ptasich gospodarzy, ale od kilku lat w materiale genetycznym tych wirusów odnotowywane są mutacje, które mogą zwiększać ich potencjał zoonotyczny (tzn. ryzyko zagrożenia dla zdrowia człowieka).
W ostatnich latach identyfikuje się zakażenia A(H5N1) m.in. u ssaków. W 2024 r.
zidentyfikowano kilka łagodnie przebiegających zakażeń u ludzi na farmach bydła mlecznego w kilkunastu stanach USA. W gospodarstwach tych zidentyfikowano zakażenie u bydła.

Zakażenie

Możesz zakazić się wirusem grypy ptaków, jeśli:

• masz bliski, bezpośredni kontakt z zakażonymi żywymi/padłymi ptakami, ew.
  zakażonymi ssakami,

• masz kontakt z wydalinami i wydzielinami zakażonego drobiu/dzikich ptaków oraz
  zanieczyszczonymi powierzchniami np.:

• dotykasz chorych/martwych ptaków, podczas uboju/utylizacji tusz ptaków,
• dotykasz powierzchni skażonych wirusem w gospodarstwie,
• masz kontakt z aerozolem powstającym podczas oczyszczania pomieszczeń
  gospodarstwa itp.

• masz kontakt z surowym mięsem ptaków zakażonych pozyskanym poza nadzorem
  weterynaryjnym (ubój, patroszenie i porcjowanie mięsa w domowych warunkach,
  „mokre targi w Azji”).

➢ Nie odnotowano zakażenia ludzi wirusem grypy ptaków drogą pokarmową.
➢ Nie odnotowano transmisji zakażenia z chorego człowieka na inne osoby.

Wirusy grypy ptaków giną w temperaturze 60-70°C (ulega on zniszczeniu w wyniku
pasteryzacji). W zbiornikach wodnych, często zakażonych przez ptaki wodne, wirus
zachowuje zakaźność nawet przez 4 dni w 22°C i ponad 30 dni w 0°C.

Zakażenie wirusami grypy ptaków u ludzi wywołuje objawy podobne do objawów
„zwykłej” grypy. Są to:
▪ gorączka lub stan podgorączkowy
▪ złe samopoczucie
▪ bóle głowy
▪ bóle mięśni, stawów
▪ kaszel
▪ ból gardła
▪ zapalenie spojówek
▪ duszność
▪ biegunka
▪ objawy neurologiczne

Ocena ryzyka ECDC, WHO i CDC co do wpływu wirusów grypy ptaków na zdrowie
ludzi:
▪ ryzyko zakażenia dla populacji ogólnej oceniane jest jako niskie,
▪ ryzyko zakażenia dla osób zawodowo czy w inny sposób mających kontakt z
ptactwem/innymi zwierzętami oceniane jest jako niskie do umiarkowanego.

Zalecenia

Jeśli masz kontakt z ptakami (żywymi lub martwymi) lub innymi zwierzętami albo
podróżujesz do regionów, w których odnotowuje się przypadki zachorowań na grypę
ptaków u ludzi:
▪ unikaj bezpośredniego kontaktu z drobiem chorym, padłym ptactwem dzikim oraz
przedmiotami, na których znajdują się ślady ptasich odchodów,
▪ unikaj dotykania chorego lub martwego ptactwa bez zabezpieczenia w środki ochrony
osobistej (zawsze zakładaj: fartuch/kombinezon, rękawice, maski ochronne FFP3,
gogle, ochraniacze obuwia, czepek na głowę),
▪ stosuj rutynowe zasady higieny osobistej takie jak: częste mycie rąk ciepłą wodą z
mydłem, w szczególności po przyjściu do domu, przed przygotowaniem/spożywaniem
posiłku, po kontakcie ze zwierzętami, po skorzystaniu z toalety itd.,
▪ unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi,
▪ przestrzegaj higieny kaszlu i kichania (w czasie kaszlu lub kichania zakryj usta i nos
chusteczką oraz natychmiast wyrzuć zużytą chusteczkę do kosza; gdy nie masz
chusteczki kasłaj lub kichaj w zgięcie łokcia),
▪ spożywaj tylko żywność poddaną właściwej obróbce termicznej (gotowaną, pieczoną,
duszoną, dobrze wysmażoną),
▪ jeśli jesteś zawodowo narażony na kontakt z podejrzanymi o zakażenie lub chorymi
ptakami (jesteś lekarzem weterynarii, hodowcą drobiu, dokonujesz uśmiercania
chorych ptaków, wykonujesz dezynfekcję pomieszczeń gospodarczych, jesteś
myśliwym, zajmujesz się ochroną dzikich ptaków), stosuj odpowiednie środki ochrony
osobistej (w szczególności fartuchy/kombinezony, rękawice, maski ochronne FFP3 i
gogle, ochraniacze obuwia),Jeśli masz kontakt z ptakami (żywymi lub martwymi) lub innymi zwierzętami albo
podróżujesz do regionów, w których odnotowuje się przypadki zachorowań na grypę
ptaków u ludzi:
▪ unikaj bezpośredniego kontaktu z drobiem chorym, padłym ptactwem dzikim oraz
przedmiotami, na których znajdują się ślady ptasich odchodów,
▪ unikaj dotykania chorego lub martwego ptactwa bez zabezpieczenia w środki ochrony
osobistej (zawsze zakładaj: fartuch/kombinezon, rękawice, maski ochronne FFP3,
gogle, ochraniacze obuwia, czepek na głowę),
▪ stosuj rutynowe zasady higieny osobistej takie jak: częste mycie rąk ciepłą wodą z
mydłem, w szczególności po przyjściu do domu, przed przygotowaniem/spożywaniem
posiłku, po kontakcie ze zwierzętami, po skorzystaniu z toalety itd.,
▪ unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi,
▪ przestrzegaj higieny kaszlu i kichania (w czasie kaszlu lub kichania zakryj usta i nos
chusteczką oraz natychmiast wyrzuć zużytą chusteczkę do kosza; gdy nie masz
chusteczki kasłaj lub kichaj w zgięcie łokcia),
▪ spożywaj tylko żywność poddaną właściwej obróbce termicznej (gotowaną, pieczoną,
duszoną, dobrze wysmażoną),
▪ jeśli jesteś zawodowo narażony na kontakt z podejrzanymi o zakażenie lub chorymi
ptakami (jesteś lekarzem weterynarii, hodowcą drobiu, dokonujesz uśmiercania
chorych ptaków, wykonujesz dezynfekcję pomieszczeń gospodarczych, jesteś
myśliwym, zajmujesz się ochroną dzikich ptaków), stosuj odpowiednie środki ochrony
osobistej (w szczególności fartuchy/kombinezony, rękawice, maski ochronne FFP3 i
gogle, ochraniacze obuwia),
zgłaszaj obecność padłych ptaków/innych zwierząt do właściwych lokalnych służb
porządkowych (np. straż gminna, policja, powiatowy lekarz weterynarii),
▪ stosuj się do zaleceń miejscowych służb sanitarnych oraz lekarzy, a także do zaleceń
organów Inspekcji Weterynaryjnej, służb ochrony środowiska na terenach
występowania ognisk zakażeń wśród ptaków w Polsce i za granicą,
▪ szczep się regularnie co roku przeciwko grypie sezonowej - może zmniejszyć to
ryzyko zmienności wszelkich, w tym odzwierzęcych, wirusów grypy w organizmie
człowieka oraz uchronić przed ciężkim przebiegiem zakażenia (rekomendacja WHO
oraz ECDC),
▪ dbaj o bezpieczeństwo zwierząt domowych - w 2023 r. wystąpiło ognisko grypy
ptaków wśród kotów domowych w kilku województwach w Polsce, dlatego:

• po przyjściu do domu od razu zabezpieczaj buty przed dostępem zwierząt
  domowych
• czyść/dezynfekuj obuwie każdorazowo po powrocie do domu
• zachowuj warunki higieniczne przy przygotowaniu posiłków dla zwierząt
  domowych
• jeśli u zwierzęcia domowego pojawią się nietypowe objawy choroby, zgłoś się
  z nim niezwłocznie do lekarza weterynarii

▪ jeśli pojawią się u ciebie niepokojące objawy grypopodobne (albo inne nietypowe, w
tym neurologiczne) – zgłoś się do lekarza i poinformuj go o kontakcie z
chorym/padłym ptactwem lub innym zwierzęciem.

Więcej informacji

Tutaj znajdziesz więcej informacji nt. grypy ptaków u zwierząt i ludzi w krajach UE oraz na
świecie:
https://www.wetgiw.gov.pl/nadzor-weterynaryjny/grypa-ptakow
https://www.piwet.pulawy.pl/komunikaty/3
https://www.ecdc.europa.eu/en/avian-influenza-humans/facts
https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/avian-influenza
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(avian-and-other-zoonotic)
https://www.woah.org/en/disease/avian-influenza/#ui-id-2
https://www.cdc.gov/flu/avianflu/avian-flu-summary.htm